Günümüzde yıllık ücretli izinler başta olmak üzere işyerindeki tüm izin uygulamaları, iş dünyasındaki değişimler ve modern yaşamın getirdiği yenilikler nedeniyle giderek daha değerli hale gelmiştir. Yıllık ücretli izinlerin işverence doğru şekilde uygulanmasının ise, iş hayatına ve çalışan performansına olumlu etki ettiği şüphesizdir.

Yıllık ücretli izinler ülkemizde 4857 Sayılı İş Kanunu ve Yıllık İzin Yönetmeliği ile düzenlenmiş olup, yıllık izinlerin kanundaki asıl amacı çalışanı daha fazla dinlendirmektir. Çalışanın dinlenmesi ise elbette çalışan motivasyonunu ve verimliliğini arttırmaktadır. Çalışanların tatil ve dinlenme ihtiyaçlarının daha iyi karşılanması ise işverenler açısından iş sürekliliğini ve verimliliği sağlayacak, iş kazası risklerini dahi azaltacaktır.

Yıllık İzin Süreleri

Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden, Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden, Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olmayacak şekilde uygulanır.18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.

Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

Yıllık ücretli izne hak kazanma

İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan çalışanlara yıllık ücretli izin verilmektedir. Kanun uyarınca yıllık izin hakkı fiilen kullanılmalıdır, bu haktan vazgeçilmesi mümkün değildir.

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınmaktadır. Yine, bir işverenin İş Kanunu kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan çalışanların aynı işverenin işyerlerinde İş Kanunu kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.

Yıllık ücretli izinlerin, her hizmet yılına karşılık yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanması gerekmektedir.

Yıllık ücretli izinler bölümler halinde kullanılması

Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez ise de tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.

Burada Kanunun amacı, yıllık ücretli izinler ile çalışanı diğer tatillere nazaran daha fazla dinlendirmek olduğu düşüncesidir. Bu nedenle yıllık iznin bölünmezliği, işveren tarafından devamlı bir şekilde verilmesi ilke olarak kabul edilmiştir. Ancak uygulamada çalışanın yılın farklı zamanlarda birden fazla yıllık izin kullanma ihtiyaçları da göz önünde bulundurularak, uygulamasının tarafların anlaşması ile esnekleştirilmesinin yararlı olacağı düşünülmüştür.

Buna göre çalışanın dinlendirilmesi amacına uyumlu olarak bir bölümünün en az on gün olacak şekilde kullandırılması esastır.

Yıllık ücretli izni yasaya aykırı şekilde bölmenin 2024 yılı için bu durumda olan çalışan başına 2.666,00-TL idari para cezası riski bulunmaktadır.

İzin ücretini yasaya aykırı şekilde ödemenin veya eksik ödemenin, sözleşmesi feshedilen çalışana yıllık izin ücreti ödememenin, Yıllık İzin Yönetmeliğinin esas usullerine aykırı olarak izni kullandırmamanın veya eksik kullandırmanın da 2024 yılı için, bu durumda olan çalışan başına 2.666,00-TL idari para cezası riski bulunmaktadır.

Yıllık izinlerin bölümler hâlinde kullanımı çalışanlara izinlerini ihtiyaçlarına göre planlama esnekliği sağlasa da, çok fazla bölünerek kullanımı ise iş akışını elbette olumsuz etkileyebilir.

Sonuç

Yıllık ücretli izinlerin tarafların anlaşması bölünerek kullandırılması hem çalışanlar hem de işverenler için çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Yıllık ücretli izinlerin kullanım talepleri ise çalışanların bireysel ihtiyaçları doğrultusunda değişkenlik göstermekte ise de, bu kullanımların kanuni sınırlar çerçevesinde yapılması gerekmektedir. Buna göre çalışanın dinlendirilmesi amacına uyumlu olarak bir bölümünün en az on gün olacak şekilde kullandırılması gerekecektir.